Nadmiar potasu we krwi może powodować arytmię serca i nagły wzrost ciśnienia krwi. Hiperkaliemia (powyżej 5,5 mmol/l) jest szczególnie niebezpieczna dla osób z chorobami nerek oraz przyjmujących niektóre leki na nadciśnienie. Zbyt wysoki poziom tego pierwiastka może wynikać z nadmiernego spożycia bananów, ziemniaków, pomidorów czy suszonych owoców. U osób zdrowych nerki odpowiednio regulują poziom potasu w organizmie.
Hiperkaliemia to poważne zaburzenie gospodarki elektrolitowej, które może prowadzić do groźnych powikłań sercowo-naczyniowych. Stan ten wyróżnia się podwyższonym poziomem potasu we krwi, przekraczającym wielkość 5,5 mmol/l. Szczególnie narażone są osoby z przewlekłą chorobą nerek, niewydolnością serca oraz przyjmujące niektóre leki (przede wszystkim inhibitory ACE i antagoniści aldosteronu). Wczesne rozpoznanie objawów może uratować życie, ponieważ zbyt wysoki poziom potasu prowadzi do zaburzeń rytmu serca. Pierwsze symptomy często są niespecyficzne: osłabienie mięśniowe, mrowienie kończyn, zaburzenia czucia. Organizm wysyła jednak wyraźne sygnały ostrzegawcze – od uczucia zmęczenia po nieczęste bicie serca.
Podstawowe objawy i mechanizmy rozwoju hiperkaliemii
Najważniejsze objawy hiperkaliemii, które powinny wzbudzić naszą czujność:
- Osłabienie mięśniowe i męczliwość
- Zaburzenia rytmu serca
- Mrowienie i drętwienie kończyn
- Nudności i wymioty
- Bradykardia (zwolnienie akcji serca)
- Duszność
- Zaburzenia świadomości
Mechanizm wpływu wysokiego stężenia potasu na układ sercowo-naczyniowy jest złożony i wielokierunkowy. Nadmiar jonów potasowych zaburza przewodnictwo elektryczne w mięśniu sercowym, co może prowadzić do groźnych arytmii. Niepokojące jest to, że początkowe objawy często są bagatelizowane lub mylone z przemęczeniem. „Ciche” narastanie poziomu potasu może trwać tygodniami, stopniowo uszkadzając układ krążenia.
Prewencja i monitorowanie stanu zdrowia
Częste badania poziomu elektrolitów są podstawą dla osób z grup ryzyka (pacjenci nefrologiczni, kardiologiczni). Monitorowanie parametrów gospodarki elektrolitowej i funkcji nerek pozwala wcześnie wykryć nieprawidłowości. Dieta także odgrywa niezłą rolę – nadmierne spożycie produktów bogatych w potas (banany, pomidory, ziemniaki) może zaostrzyć problem. Czy musimy wprowadzić regularny screening poziomu potasu u pacjentów przyjmujących leki zwiększające jego retencję? To pytanie dość często pojawia się w środowisku medycznym. „Właściwa profilaktyka hiperkaliemii może uchronić przed poważnymi powikłaniami kardiologicznymi” – to zdanie często pojawia się podczas konferencji nefrologicznych.
Kiedy potas wymyka się spod kontroli – poznaj sygnały alarmowe hiperkaliemii
Pierwsze objawy hiperkaliemii, czyli podwyższonego poziomu potasu we krwi, mogą być trudne do zauważenia. Najczęściej pojawia się osłabienie mięśni oraz zaburzenia rytmu serca. Do typowych symptomów należą także mrowienie kończyn, drętwienie wokół ust i języka. Pacjenci często skarżą się na uczucie ciężkości nóg i ogólne zmęczenie.
W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą wystąpić nudności, wymioty oraz biegunka. Szczególnie niebezpieczne są zaburzenia pracy serca, które manifestują się przez nieczęste bicie, kołatanie lub uczucie „ciężkiego” serca.
Stan ten wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej, gdyż nieleczona hiperkaliemia może prowadzić do zatrzymania akcji serca. Osoby z chorobami nerek, przyjmujące niektóre leki moczopędne lub cierpiące na niedoczynność nadnerczy są szczególnie narażone na rozwój tego zaburzenia. Poziom potasu można kontrolować poprzez odpowiednią dietę i częste badania krwi.
Elektrolity – niewidzialni strażnicy Twojego ciśnienia krwi
Prawidłowa gospodarka elektrolitowa ma fundamentalne znaczenie dla utrzymania właściwego ciśnienia tętniczego. Szczególnie niezłą rolę spełniają jony sodu i potasu, których odpowiedni stosunek warunkuje prawidłowe przewodnictwo nerwowo-mięśniowe oraz regulację ciśnienia osmotycznego. Nadmierne spożycie sodu prowadzi do zatrzymywania wody w organizmie i wzrostu objętości krwi krążącej.
- Sód – wpływa na retencję wody
- Potas – obniża ciśnienie tętnicze
- Magnez – rozluźnia naczynia krwionośne
- Wapń – reguluje kurczliwość mięśni
Niedobór magnezu może skutkować skurczem naczyń krwionośnych i wzrostem ciśnienia. Wapń z kolei wpływa na kurczliwość mięśnia sercowego i regulację napięcia ścian naczyń krwionośnych.
Chronobiologia elektrolitów a wartości ciśnienia
Badania wskazują na istnienie dobowego rytmu wahań stężeń elektrolitów we krwi, co bezpośrednio przekłada się na zmiany wartości ciśnienia tętniczego w ciągu doby. Najwyższe stężenia sodu obserwuje się w godzinach porannych, co może tłumaczyć zjawisko porannego wzrostu ciśnienia tętniczego. Dlatego ważne jest kontrolowanie spożycia soli w drugiej połowie dnia.
Gdy elektrolity szaleją – pot, sód i potas w tańcu intensywnego wysiłku
Intensywny wysiłek fizyczny prowadzi do znacznej utraty wody i elektrolitów z organizmu poprzez pocenie się. Zasadnicze są tu zmiany w gospodarce sodowo-potasowej, które mogą prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych. Podczas intensywnego treningu tracimy około 1-2 litrów potu na godzinę, a wraz z nim nawet do 3500 mg sodu. Niedobór sodu może objawiać się skurczami mięśni, bólami głowy i dezorientacją.
Utrata potasu jest zazwyczaj mniejsza, a także znacząca dla organizmu. W czasie długotrwałego wysiłku może dochodzić do zachwiania równowagi elektrolitowej, co skutkuje osłabieniem, zaburzeniami rytmu serca i problemami z koordynacją ruchową.
Ważne jest odpowiednie nawadnianie się podczas i po treningu, najlepiej napojami izotonicznymi, które mają zbilansowaną ilość elektrolitów. W kwestii bardzo intensywnych treningów trwających ponad godzinę, należy szczególnie zadbać o suplementację elektrolitów, aby uniknąć poważniejszych konsekwencji zdrowotnych.
