Trzustka jest niewielkim organem położonym w górnej części jamy brzusznej. Bierze udział w procesach trawienia oraz regulacji gospodarki cukrowej organizmu. Jej prawidłowe funkcjonowanie jest niezbędne do życia. Zaburzenia jej pracy lub rozwój choroby trzustki dają zwykle objawy bólowe, które należy skonsultować ze specjalistą. Jak boli trzustka? Jakie badania krwi można wykonać w kierunku diagnostyki schorzeń tego organu? Czy zawsze są one uzasadnione? Poznaj najważniejsze informacje o rozpoznawaniu chorób trzustki na podstawie badań laboratoryjnych i obrazowych.
Jakie badania krwi na trzustkę wykonuje się w laboratorium i jakie objawy wskazują na konieczność ich przeprowadzenia?
Najczęściej diagnozowany stan chorobowy trzustki to jej zapalenie – wywołane różnymi czynnikami (od praktykowania niewłaściwej diety oraz spożywania nadmiernej ilości alkoholu, aż po rozwój kamicy żółciowej czy zakażenia wirusowe). Niezależnie od tego, czy u pacjenta rozwija się przewlekłe, czy może ostre zapalenie trzustki, towarzyszy im zawsze charakterystyczny ból brzucha. Określa się go mianem bólu opasującego, obejmującego nadbrzusze i promieniującego do kręgosłupa, a niekiedy nawet do górnej i dolnej kończyny po lewej stronie (z uwagi na ten fakt, przy przewlekłym, wolno rozwijającym się zapaleniu trzustki, dolegliwość bywa mylona z dysfunkcjami kręgosłupa i szerzej – z chorobami układu ruchu).
Oprócz doświadczania opisanego powyżej bólu pacjent może odczuwać także kłopoty z trawieniem (w tym biegunki tłuszczowe, nudności czy dokuczliwe wzdęcia i zaparcia), obniżone samopoczucie i ogólne osłabienie organizmu. W przypadku ostrego zapalenia trzustki już sam ból jest alarmujący i połączony z tkliwością brzucha – zwykle taki pacjent trafia do szpitala po interwencji pogotowia.
W przypadku zaobserwowania wymienionych powyżej objawów należy bezwzględnie zgłosić się do lekarza, który zaleci prawdopodobnie wykonanie tak zwanego „panelu trzustkowego” – czyli panelu badań z krwi, obrazującego kondycję oraz sprawność funkcji wydzielniczych tego narządu. Więcej informacji o takich badaniach znajduje się tutaj: https://sklep.alablaboratoria.pl/pakiet/39/pakiet_trzustkowy_zawiera_3_badania_
Przewlekłe lub ostre zapalenie trzustki – jakie badania trzustki wykonuje się przy zapaleniu?
Tak, jak zostało to wspomniane powyżej – przewlekłe i ostre zapalenie trzustki są najczęściej występującymi stanami chorobowymi, które diagnozuje się w przypadku tego organu. Pierwszym krokiem diagnostycznym w kierunku rozpoznania dysfunkcji trzustki jest oczywiście dokładny wywiad lekarski, a także badanie przedmiotowe – w tym zwłaszcza badanie palpacyjne jamy brzusznej, w którym lekarz ocenia tkliwość brzucha oraz wyczuwalne powiększenie konkretnych struktur.
Do postawienia rozpoznania zapalenia trzustki są również konieczne badania krwi, obejmujące oznaczenie poziomu amylazy oraz lipazy (czyli enzymów produkowanych przez omawiany organ), a także – pomocniczo – oznaczenie poziomu glukozy (z uwagi na wpływ funkcjonowania trzustki na regulację gospodarki cukrowej organizmu). W kontekście badań laboratoryjnych należy wspomnieć także o badaniach kału. W próbce pobranej od pacjenta oznacza się poziom elastazy (kolejny enzym trzustkowy) i dodatkowo ocenia się dobowe wydalanie tłuszczów wraz z kałem.
W diagnostyce zapalenia trzustki wykorzystuje się także badania obrazowe – od klasycznego USG jamy brzusznej, poprzez tomografię komputerową z kontrastem, aż po zaawansowane, specjalistyczne badania endoskopowe.
Rak trzustki – jakie badania są wartościowe dla diagnostyki nowotworu?
Jakie badania na raka trzustki może zlecić specjalista, jeśli podejrzewa u pacjenta rozwój nowotworu? Oczywiście u takiej osoby wykonuje się wszystkie wymienione powyżej badania laboratoryjne i obrazowe, a dodatkowo często zleca się przeprowadzenie badania radiologicznego przewodu pokarmowego. Niestety, rak trzustki bardzo długo nie daje żadnych objawów, a większość tego typu nowotworów diagnozuje się już w późnym stadium. Właśnie dlatego istotne jest praktykowanie zdrowej diety na co dzień, rezygnacja z używek, a także wykonywanie podstawowych badań profilaktycznych (obejmujących między innymi morfologię krwi).
W przypadku podejrzenia nowotworu trzustki, w badaniach biochemicznych krwi, uwzględnia się oznaczenie konkretnego markera nowotworowego (CA19-9). Warto tu jednak zaznaczyć, że oznaczenie tego markera nie jest ani badaniem przesiewowym, ani w pełni diagnostycznym. Wzrost omawianego parametru nie jest bowiem swoisty dla raka trzustki. Może on także oznaczać rozwój procesu nowotworowego w obrębie innych narządów układu pokarmowego, a także narządów położonych w miednicy mniejszej. Z tego względu niekorzystnego wyniku markera CA19-9 nie powinno się traktować (zwłaszcza w oderwaniu od innych wyników badań, objawów i historii choroby pacjenta) jako czynnika wartościowego diagnostycznie. Więcej informacji o raku trzustki i roli markera CA19-9 w diagnostyce znajduje się tutaj: https://sklep.alablaboratoria.pl/centrum-wiedzy/bol-trzustki-jakie-moga-byc-przyczyny-gdzie-lokalizuje-sie-bol-jak-postepowac/.
