Badanie stężenia kreatyniny w surowicy krwi jest jednym z podstawowych badań wykonywanych w celu oceny czynności nerek, a także w diagnostyce schorzeń tego narządu. Zarówno podwyższony, jak i obniżony poziom kreatyniny mogą wiązać się z nieprawidłowościami w zakresie funkcjonowania organizmu. Czym dokładnie jest kreatynina i jakie są wskazania do oznaczenia jej stężenia w surowicy krwi?
Kreatynina – co to takiego? Jakie funkcje pełni w organizmie?
Kreatynina jest organicznym związkiem chemicznym, który powstaje w wyniku procesu rozpadu fosfokreatyny (innego związku organicznego, znajdującego się w mięśniach i będącego jednym ze źródeł energii wykorzystywanym podczas wykonywania wysiłku fizycznego). Co istotne, synteza kreatyniny w mięśniach szkieletowych zachodzi ze stałą szybkością, natomiast przebieg tego procesu uzależniony jest od masy mięśniowej pacjenta (to właśnie dlatego zmniejszone stężenie kreatyniny obserwuje się u osób po amputacjach, z niedowagą czy z wyniszczonym organizmem, a także, co do zasady, u kobiet).
Mimo iż kreatynina znajduje się w każdym z płynów ustrojowych człowieka (w tym we krwi i w moczu), to jest wydalana jedynie przez nerki. Do jej przesączania dochodzi w kłębuszkach nerkowych. Z tego względu wynik badania kreatyniny jest jednym z elementów niezbędnych do wyliczenia ważnego wskaźnika funkcji nerek – wielkości przesączania kłębuszkowego (skrótowo określanego mianem GFR).
W celu oznaczenia poziomu kreatyniny we krwi, można wykonać badanie kreatyniny w surowicy. Więcej informacji na temat samego badania można znaleźć na przykład na stronie ALAB laboratoria.
Jakie są wskazania do oznaczenia poziomu kreatyniny w surowicy?
Głównym wskazaniem do wykonania badania poziomu kreatyniny w surowicy krwi jest konieczność oceny funkcji nerek. W praktyce omawiane badanie wykonuje się w przypadku następujących grup:
- u pacjentów, u których podejrzewa się dysfunkcje nerek – w tym uszkodzenie nerek, ostrą niewydolność nerek, przewlekłą niewydolność nerek i inne schorzenia tego narządu;
- u osób cierpiących na przewlekłe choroby, w przebiegu których może dojść do pogorszenia funkcji nerek (wymienia się wśród nich między innymi nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, ale również schorzenia autoimmunologiczne, takie jak twardzina układowa, toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów i inne);
- u pacjentów poddawanych farmakoterapii z wykorzystaniem leków nefrotoksycznych – a więc takich, które mogą dawać skutki uboczne w postaci uszkodzeń nerek;
- u pacjentów przygotowywanych do badań obrazowych z użyciem kontrastu (takich jak tomografia komputerowa z kontrastem).
Warto tutaj dodać, że poziom kreatyniny w surowicy oznacza się również podczas badań profilaktycznych – jako jeden z podstawowych parametrów służących ocenie pracy nerek.
[H2] Czym grozi podwyższona kreatynina? Na jakie choroby może wskazywać obniżony poziom kreatyniny?
Nieprawidłowości w zakresie poziomu kreatyniny mogą oznaczać:
- w przypadku zwiększonego stężenia kreatyniny – zaburzenia funkcjonowania nerek (aż do ostrej czy przewlekłej niewydolności tego narządu), rozpad mięśni, uszkodzenie nerek na skutek działania toksyn, rozwijającą się niewydolność serca i inne;
- w przypadku obniżonego stężenia kreatyniny – wyniszczenie organizmu, niedożywienie, rozwój choroby przebiegającej z zanikiem mięśni, rozwój ciężkiej choroby wątroby i inne.
Interpretacji uzyskanych wartości dokonuje lekarz, biorąc pod uwagę całościowy stan zdrowia pacjenta. Wynika to z faktu, że na odbiegający od normy poziom kreatyniny w surowicy mogą wpływać takie czynniki, jak masa ciała, płeć, ciąża, poziom aktywności fizycznej, dieta, przyjmowane leki i inne okoliczności, w których fizjologicznie dochodzi do podwyższenia lub obniżenia stężenia kreatyniny w surowicy.
Źródła:
- Dr med. R. Drabczyk, Kreatynina [w:] Medycyna Praktyczna, 28.06.2013
- Solnica, Kreatynina [w:] Interna – Mały Podręcznik Medycyny Praktycznej online, weryfikacja hasła: 15.07.2024
- Dr n. med. K. Wróblewski, Przewlekła choroba nerek – wczesne rozpoznanie i nadzór nad chorobą w świetle nowych wytycznych NICE 2014 [w:] Medycyna po Dyplomie 11-12/2014
- Dr n. med. R. Drabczyk, Kreatynina jako wyznacznik niewydolności nerek [w:] Medycyna Praktyczna, 11.01.2013
- K. Banaszczyk, Czym jest kreatynina i za co odpowiada? [w:] Centrum Wiedzy ALAB, alab.pl, dostęp: 10.04.2025
- Dr n. med. L. Niemczyk, dr hab. n. med. S. Niemczyk, Ocena czynności nerek u pacjenta z chorobą układu sercowo-naczyniowego [w:] Choroby Serca i Naczyń 2016, tom 13, nr 6
- Nowicki, Metody wykrywania i oceny postępu przewlekłej choroby nerek [w:] Choroby Serca i Naczyń 2007, tom 4, nr 3
