W czasie ciąży, przyszła mama powinna poddać się szeregowi badań lekarskich, które pozwolą ocenić czy rozwój dziecka przebiega prawidłowo.
Pierwszy trymestr ciąży
Pierwsze 3 miesiące ciąży są najistotniejsze z punktu widzenia prawidłowego rozwoju dziecka. To właśnie w tym czasie rozwijają się wszystkie jego najważniejsze narządy. Maleństwo w brzuchu mamy nie posiada jeszcze żadnej odporności, stąd zdrowie mamy jest niezwykle istotne.
Pierwsze badanie ginekologiczne zaleca się przeprowadzić w 7 – 8 tygodniu ciąży. Potwierdzi ono istnienie ciąży a jednocześnie zapobiegnie pojawieniu się komplikacji ciążowych i zagrożeniu przedwczesnym porodem.
W 9 – 10 tygodniu kobieta ciężarna winna zbadać grupę krwi oraz wykonać badanie na obecność przeciwciał odpornościowych. Badania te służą wyeliminowaniu (lub potwierdzeniu) konfliktu serologicznego, a jednocześnie uniknięciu ewentualnych powikłań ciążowych.
W pierwszym trymestrze ciąży należy obowiązkowo wykonać:
- morfologię krwi,
- badanie moczu,
- poziom cukru,
- badanie na obecność przeciwciał chorób zakaźnych (HIV, kiła, różyczka, toksoplazmoza),
- pomiar ciśnienia tętniczego,
- indeks wagi,
- badanie piersi,
- ocena ph wydzieliny pochwowej,
- cytologię,
- badanie hormonów tarczycy,
- badanie stomatologiczne.
W tym okresie powinno się już wykonać pierwsze badanie USG, które pokaże umieszczenie zarodka w macicy, jak również pozwoli ocenić jego prawidłowy rozwój.
Badanie USG niesie ze sobą sporo emocji, bowiem dla przyszłej mamy (również taty) widok maleńkiego (zaledwie kilkumilimetrowego) dzidziusia i dźwięk bijącego serduszka jest chwilą niezapomnianą.
Drugi trymestr ciąży
W drugim trymestrze ciąży liczba badań jest zdecydowanie mniejsza niż w jej początkowym okresie. Wystarczy wykonać kontrolne badanie moczu, morfologię krwi, pomiar ciśnienia tętniczego krwi i kontrolować wagę ciała przyszłej mamy. Względem kobiet z ujemnym czynnikiem Rh warto powtórzyć badanie w kierunku istnienia przeciwciał anty Rh ( celu uniknięcia powikłań konfliktu serologicznego).
Dość istotnym badaniem jest kontrola poziomu cukru (glukozy) we krwi ciężarnej. Między 24 a 28 tygodniem określa się poziom cukru we krwi po podaniu 50 gram glukozy. Badanie pozwala wcześnie wykryć cukrzycę ciężarnych, która pojawia się najczęściej w drugim trymestrze ciąży.
W tym czasie wykonuje się też kolejne dwa badania USG. Pierwsze z nich zaleca się wykonać w 11 – 13 tygodniu ciąży, zaś drugie w 18 – 22 tygodniu ciąży. Obydwa badania są refundowane przez NFZ. Ich celem jest ocena prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju dziecka, dokonanie pomiarów poszczególnych części ciała dziecka i na ich podstawie (szacunkowe) określenie wagi dziecka. Badanie pozwala również wykryć ewentualne wady wrodzone, niewłaściwe usadowienie się łożyska, bądź ocenić ilość płynu owodniowego i zmierzyć przepływy krwi w naczyniach. Dzięki USG możliwa jest również ocena stanu szyjki macicy pod kątem jej przedwczesnego rozwierania.
Trzeci trymestr ciąży
Ostatni okres ciąży to kolejne powtórzeni badania moczu i wykonanie morfologii krwi. Szczególnie istotne jest wczesne wykrycie ewentualnych infekcji lub niedokrwistości. Na każdej wizycie lekarz ginekolog wykonuje również pomiar ciśnienia tętniczego krwi i kontroluje wagę przyszłej mamy. W tym okresie wykonuje się też ostatnie badanie USG (36 – 37 tydzień ciąży).
Trzeci trymestr ciąży to również czas na wykonanie posiewu z dróg rodnych. Badanie to pozwala na ocenę stan bakteriologicznego pochwy przed zbliżającym się porodem. W przypadku wykrycia zakażenia lub nosicielstwa bakterii paciorkowca Streptococcus agalactiae w czasie porodu zakażona mama otrzyma profilaktycznie antybiotyk, a dziecko bezpośrednio po urodzeniu będzie badane pod kątem ewentualnego zarażenia się bakterią.
Kobiety z ujemnym czynnikiem Rh muszą w tym czasie wykonać kolejne badanie na obecność przeciwciał anty Rh.
Wyniki ostatnio wykonanych badań (morfologia krwi, badanie moczu, WR, HBs, posiew z dróg rodnych oraz USG) należy zabrać ze sobą do szpitala.
Jeśli mija termin porodu, a maluchowi nie spieszy się z przyjściem na świat, lekarz wykonuje najczęściej badanie KTG, czyli zapis tętna płodu oraz czynności skurczowej macicy. Wszelkie zaburzenia tętna (przyspieszenie, zwolnienie, spadki przy skurczach) są wskazówką do wywołania porodu.
Badania prenatalne
Przyszłym mamom, które ukończyły 35 rok życia zaleca się wykonanie badań prenatalnych. Ich celem jest wczesne wykrycie ewentualnych wad rozwojowych płodu.
Badania prenatalne można wykonać w dwojaki sposób:
- Nieinwazyjne (USG oraz badania krwi pobieranej od matki) zupełnie bezpieczne zarówno dla dziecka jak i matki,
- Inwazyjne (biopsja trofoblastu, amniopunkcja, kordocenteza) wiąże się z koniecznością dostania się do wnętrza macicy, skąd pobiera się materiał do badań. Czynność ta niesie ze sobą pewne ryzyko utraty ciąży.
